Helal ve haram

Helal ve haram
Öncelikle şunu belirtelim ki, helal ve haram insanlar içindir. Dolayısıyla helal iyi olanı ve haram ise kötü olanı simgeler. Helal, insanların yaşamını mutlu ve sağlıklı kılar. Haram ise, insanların yaşamını, sağlığını kötü yönden etkiler.

Meşru anlamına gelen helal kelimesini üç ilke halinde değerlendirebiliriz; 1-Helal kazanç (Rızk), 2-Nefsi helallık ve 3-Gıda ürünleri.

1-Rızkın kazanılması; Alın teriyle kazanılmış, hak edilmiş, meşru; Yasanın, dinin ve kamu vijdanının doğru bulduğu yasal yoldan kazanılmış olan emeğin karşılığı. Emeğin karşılığı olan rızkta bir başkasının alın teri karışmamış, sadece kendi alın terinin olmasıdır.  

2-Nefsi Helallık/rızalık; Insanların haya(utanma, utanç haller) ve edebe aykırı davranışlardan sakınmasıdır. Bir başkasının namusuna kötü niyetle bakmamak ve kendi namusuna başkalarının kötü niyetle bakmalarına fırsat vermemek. Haya ve edep içiçe yaşanan dürüst, temiz ve pak bir hayat şeklidir.

3-Gıda Ürünleri; Beslenmek için yiyilip içilen nimmetlerdir. Insanların ruh ve bedenleri için faydalı olan, ihtiyaç duyulan hiç bir nimmet yasak değildir. Yanlız aşırısı zararlıdır. Sadece suyu aşırı bir halde içtiğiniz zaman middeniz rahatsız olur işte burda fazla içinlen yani middenizin kabulünden fazlası zararlıdır. Yani haramdır. 

Yukarda açıkladığımız üç ilkeyi Alevi inancında ise „Eline, diline beline“ sahip ol ilkeleri ile açıklanmıştır. Eline, Diline ve Beline sahip olma ilkeleri Alevi inancının zorunlu ahlak sisteminin adeta temelidir-simgesidir. Alevilerin yaşamları boyunca uymaları gereken ahlaki ilkelerdir. Bu ilkelere uymayanlar yol gereği düşkün sayılırlar.

1-Eline sahip ol: Elinle kimseye kötülük etme, kimsenin malını çalma, kul hakkına tecavüz etme, kimseye haksızlık etme, kimsenin canını yakma, kısaca insanın eli ile yapacağı bütün işlerde ölçülü olması, elini kontrol etmesi, elinle haram işleme, elinle hak ve hakikati koru demektir.

2-Diline sahip ol: Gözünle gördüğün her şeyi söyleme, olur ki yanlış görmüş olabilirsin. Doğruyu da görmüş olsan, mümkündür ki bir fitneye sebep olup bir kısım insanların mutluluğunu yıkabilirsin. Ayrıca, dedikodu yapma, fitne-fesada katılma, yalan söyleme... kısaca insanın dili ile yapacağı işlerde ve sözlerde ölçülü olması ve diline sahip olması anlamındadır.

3-Beline sahip ol: Insanın nefsine sahip olması, nikahlısı-helali olmayana kötü niyet beslememesi ve bu konuda kendisini kontrol etmesi, namuslu ve dürüst, temiz ve pak olması demektir. Ya da beline, yani soyuna-sopuna-nesline sahip çıkmak demektir.

Yukarda belirttiğimiz tüm güzellikler Helal ilksine yani iyilikler  eksenine daildir. Şimdi de Haram ilkesine gelelim. 

Haram; gayri meşru, meşru olmayan, yasaklama, mahrum etme manasına gelir.  Yani çirkin, zararlı, faydasız olan yiyecek, içeçek ve kötü ahlaki hallerdir. Kötü ve zararlı olanın en makbul ve kesin yolu, sebepleri ortadan kaldırmak, vasıtaları yok etmekdir.

Müslümanlar Zamane Yatlı Oldu 
Helal Yenmez, Haram Kıymetli Oldu 
Fakirler Miskinlikten Çekti Elin 
Gönüller Yıkıben Heybetli Oldu 

Peygamber Yerine Geçen Hocalar 
Bu Halkın Başına Zahmetli Oldu 
Yunus Gel Aşık Isen Tevbe Eyle 
Nasuh'a Tevbe Ucu Kutlu Oldu 
Yunus Emre

Hz.Ali buyurur ki; “Helalin hesabı, haramın azabı vardır.”
Özetlersek Haram; yukarda saydıklarımız tüm güzelliklerin, iyiliklerin karşıtıdır..
=Seyyid Hakkı=